Το ιστολόγιο αυτό περιλαμβάνει υλικό το οποίο για πολλούς και διάφορους λόγους δεν βολεύεται στον "επίσημο" ιστότοπό μας (digitalzoot.weebly.com).

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Δευτέρα 23 Μαΐου 2016

Ο αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα


Ο αθλητισμός των Ελλήνων στην αρχαία εποχή ήταν αρκετά διαφορετικός από τον σημερινό.
  • Οι σημερινοί αθλητές έχουν γίνει κάτι σαν αθλητικά «εργαλεία» που υποστηρίζονται πλήρως από την ιατρική και την επιστήμη. Στους σημερινούς αγώνες αντί για το αθλητικό ιδεώδες, πιο πολύ θαυμάζουμε έναν αθλητή για την επίδοσή του (ακόμα κι αν είναι 1/10 του δευτερολέπτου καλύτερη από κάποιον άλλον...), επίδοση που πια εξαρτάται από την τεχνολογία και τις φαρμακευτικές εταιρείες.
    Αντίθετα, οι αρχαίοι αθλούνταν, όχι μόνο για την δόξα, αλλά και για να προσφέρουν επίσης το θέαμα του φυσικού κάλλους ενός γυμνασμένου σώματος, που κάνει τον άνθρωπο να μοιάζει με θεό, όπως έλεγαν.
  • Οι αθλητές σήμερα (οι περισσότεροι) ασχολούνται επαγγελματικά και αποκλειστικά με το άθλημά τους.
    Οι αρχαίοι αθλητές, αντίθετα, διατηρούσαν το επάγγελμα και τις όποιες άλλες ασχολίες που είχαν στην καθημερινή τους ζωή.
  • Στις μέρες μας οι αθλητές κατά κύριο λόγο ασχολούνται με ένα και μοναδικό άθλημα, στο οποίο προσπαθούν να βελτιωθούν όσο το δυνατόν περισσότερο.
    Στην αρχαία εποχή, αντίθετα, δύσκολα θα έβρισκε κάποιος έναν αθλητή με "ειδίκευση" σε ένα μόνο άθλημα.


Γι’ αυτούς τους λόγους, η έννοια των ρεκόρ τούς ήταν άγνωστη: τα αποτελέσματα των αγώνων δεν συγκρίνονταν ποτέ με εκείνα των προηγούμενων αγώνων, διότι το ζητούμενο δεν ήταν η επίδοση αλλά η νίκη. Νικητής δεν ήταν εκείνος που κατάφερνε ένα καινούριο ρεκόρ, αλλά εκείνος που νικούσε, με την βοήθεια των θεών.



Οι αθλητικοί αγώνες πρωτοδημιουργήθηκαν ως προσομοίωση πολέμου. Γι'αυτό και τα αγωνίσματα στα οποία οι άνθρωποι έπαιρναν μέρος ήταν εκείνα που τους ήταν χρήσιμα στην μάχη: η πάλη, το τρέξιμο, το άλμα εις μήκος, η δισκοβολία, ο ακοντισμός. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός πως σε κάποιους αγώνες οι αθλητές αγωνίζονταν μαζί με την πανοπλία και τα όπλα τους.

Και επειδή στο πόλεμο πάντα (πρέπει να) βοηθάει ο θεός (του καθενός), ήταν φυσικό οι αθλητικοί αγώνες στην αρχαιότητα να συνδεθούν με την θρησκεία. Το βλέπουμε αυτό και από το γεγονός ότι σημαντικό κομμάτι τους ήταν οι λιτανείες και οι θυσίες προς τους θεούς.

Γι’ αυτό και κατά την διάρκεια -τουλάχιστον- των σημαντικότερων αγώνων, όπως οι Ολυμπιακοί, γινόταν εκεχειρία, ένα διάλειμμα δηλαδή από τους πολέμους. Για τον ίδιο λόγο, επίσης, οι αγώνες τελούνταν πάντα στο ίδιο μέρος, δίπλα στα ιερά και τους ναούς, σε αντίθεση με σήμερα, όπου κάθε χρόνο οι διάφοροι αγώνες γίνονται και σε διαφορετικό μέρος της Γης.




Αφή - Παράδοση Ολυμπιακής φλόγας


Το βραβείο των αθλητών ήταν απλώς ένα στεφάνι από κλαδί ελιάς, ο κότινος όπως ονομαζόταν, που όμως είχε μεγάλη συμβολική αξία.

Εντάξει, μην υπερβάλλουμε κιόλας... Σε αρκετούς σημαντικούς αγώνες, ή σε αθλητές που νικούσαν συνεχόμενα στους αγώνες, προσφέρονταν και πιο υλικά δώρα, όπως λάδι, ελιές αλλά και -σε κάποιες περιπτώσεις- απαλλαγή από την φορολογία.



Οι αγώνες ξεκινούσαν πάντα με θρησκευτικές τελετές, διαρκούσαν μερικές ημέρες και τελείωναν πάλι με θρησκευτικές τελετές.


Όλα αυτά μέχρι την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους…

Στην διάρκεια της ρωμαιοκρατίας οι αγώνες άρχισαν να εκφυλίζονται: το ευγενικό αθλητικό πνεύμα νοθεύτηκε με βίαια θεάματα και οι Έλληνες αθλητές έπαψαν με τον καιρό να τους δίνουν την σημασία που τους έδιναν. Όταν ο Χριστιανισμός έγινε επίσημη θρησκεία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, οι αγώνες (μια που όπως είπαμε ήταν συνδεδεμένοι και με την αρχαία θρησκεία) θεωρήθηκαν ειδωλολατρικά θεάματα και, τελικά, επί βασιλείας του αυτοκράτορα Θεοδοσίου (393 π.Χ.) καταργήθηκαν.



ΤΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ

Τα ταυροκαθάψια

Ήταν από τους πρώτους γνωστούς αθλητικούς αγώνες. Γίνονταν στην μινωική Κρήτη.
Οι αθλητές έπιαναν τον ταύρο από τα κέρατα, πηδούσαν κάνοντας στροφή στον αέρα και κατέληγαν όρθιοι και ανάποδα πάνω στην ράχη του.
Σε αντίθεση με τις σημερινές ταυρομαχίες, στα ταυροκαθάψια ποτέ δεν θανάτωναν τον ταύρο.

[ Τοιχογραφία των ταυροκαθαψίων, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου ]




Η πυγμαχία

Πολύ διαδεδομένο άθλημα, από την εποχή της Κυκλαδικής εποχής, ακόμα, όπως δείχνει η παρακάτω εικόνα από τοιχογραφία της Θήρας (Σαντορίνης) του 1650 π.Χ. περίπου.

[ Τοιχογραφία των «Πυγμάχων», Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ]

Ήταν σκληρό άθλημα, αφού οι αντίπαλοι αγωνίζονταν μέχρι ο ένας από τους δύο να πέσει αναίσθητος ή να παραδεχθεί την ήττα του. Οι αθλητές τύλιγαν τα χέρια τους με ιμάντες και χτυπούσαν τον αντίπαλο κυρίως στο κεφάλι και το πρόσωπο.





Η πάλη

Ήταν ένα από τα αγαπημένα αθλήματα των αρχαίων. Μοιάζει πάρα πολύ με την σημερινή ελληνορωμαϊκή πάλη.




Το παγκράτιον
Το πιο δύσκολο αλλά και σκληρό άθλημα της αρχαίας Ελλάδας (που μοιάζει με τις ασιατικές πολεμικές τέχνες). Ήταν συνδυασμός πάλης και πυγμαχίας. Ο νικητής έπρεπε να νικήσει συνδυάζοντας την ευελιξία αλλά και την δύναμη της γροθιάς, συμβολίζοντας έτσι τον ηρωικό αγώνα του άοπλου πολεμιστή στην μάχη. Σε αντίθεση με την καθεαυτή πυγμαχία, οι αθλητές του παγκρατίου αγωνίζονταν με γυμνά χέρια και δεν χτυπούσαν με την γροθιά, αλλά με τα δάχτυλα της πυγμής.

Οι παγκρατιαστές ήταν τόσο γενναίοι και δυνατοί, ώστε κάθε πόλη καμάρωνε αν είχε πολίτη κάποιον ή κάποιους από αυτούς. Μάλιστα, λέγεται πως όταν ο νικητής του παγκρατίου επέστρεφε στην πόλη του, οι άρχοντες γκρέμιζαν συμβολικά ένα μέρος των τειχών, με την εξήγηση πως η πόλη δεν χρειαζόταν πια τα τείχη για να προστατευτεί, αφού είχε στους κόλπους της τέτοιον πολεμιστή!



Κάποιοι μελετητές ισχυρίζονται πως το παγκράτιο μεταφέρθηκε στην Ασία με τους πολεμιστές του Μεγάλου Αλεξάνδρου και πιθανόν να είναι ο πρόγονος των αθλημάτων αυτών (καράτε, κουνγκ φου, τάεκβοντο, κλπ.).

Βέβαια, κάτι τέτοιο δεν μοιάζει πιθανόν, αφού τα ασιατικά αυτά αθλήματα θεωρείται πως εμφανίστηκαν πολύ νωρίτερα από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.



Ο δρόμος (το τρέξιμο)
Από τα παλαιότερα και σημαντικότερα αθλήματα.
Στους αγώνες δρόμου οι αθλητές έτρεχαν γυμνοί (και με γυμνά πόδια επίσης).




Το άλμα
Αποτελούσε αγώνισμα του πεντάθλου (μαζί με τον δρόμο, το ακόντιο, τον δίσκο και την πάλη). Οι αθλητές αγωνίζονταν σε ένα σκάμμα με μαλακό χώμα. Επειδή πηδούσαν χωρίς φόρα, γι’ αυτό κρατούσαν στα χέρια τους τους αλτήρες, προκειμένου να τους δίνουν ώθηση.






Το ακόντιο
Αγώνισμα που προέρχεται από τον πόλεμο και το κυνήγι.
Δύο ήταν τα είδη του ακοντισμού: ο εκήβολος, δηλαδή βολή του ακοντίου σε μήκος, και ο στοχαστικός, δηλαδή βολή εναντίον προκαθορισμένου στόχου.




Η δισκοβολία
Οι δίσκοι που χρησιμοποιούσαν οι δισκοβόλοι αρχικά ήταν από πέτρα, αργότερα όμως ήταν από χαλκό, μολύβι ή σίδερο. Οι αθλητές στον αγώνα χρησιμοποιούσαν όλοι τον ίδιο δίσκο.

[ Το πιο πάνω άγαλμα είναι ρωμαϊκό αντίγραφο (το πρωτότυπο δεν έχει βρεθεί)
του φημισμένου αγάλματος της κλασσικής εποχής, του δισκοβόλου,
που φιλοτέχνησε ο φημισμένος γλύπτης Μύρων. Εθνικό Μουσείο Ρώμης]



Οι αρματοδρομίες
Διεξάγονταν σε ειδικό στάδιο, το ιπποδρόμιο. Το μοναδικό ιπποδρόμιο που διασώζεται σήμερα στην Ελλάδα βρίσκεται στο Λύκαιο όρος.

[ Τοιχογραφία από τους βασιλικούς τάφους του Φιλίππου,
στην Μακεδονία, με σκηνή από αρματοδρομία ]






ΑΛΛΑ ΑΘΛΗΜΑΤΑ

Το Κερητίζειν
Ο "πρόγονος" του σημερινού χόκεϋ (!).
Ήταν ένα ομαδικό άθλημα, κατά το οποίο οι αθλητές χρησιμοποιούσαν ως μπαστούνια κυρτά ραβδιά σε σχήμα κεράτων και ένα κυκλικό αντικείμενο ως μπάλα. Η ονομασία μάλιστα του αθλήματος προέρχεται από την λέξη κέρας που σημαίνει κέρατο.

[ Ανάγλυφο από βάση αγάλματος.
Βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ]

.

Ποδόσφαιρο στην αρχαία Ελλάδα;
Οι αρχαίοι, εκτός από τα ατομικά αθλήματα, επιδίδονταν και σε ομαδικά.
Απ’ ό,τι ξέρουμε, έπαιζαν ένα παιχνίδι με μπάλα (δεν πρέπει να έμοιαζε και πολύ με το ποδόσφαιρο βέβαια) φτιαγμένη από δέρμα και γεμισμένη με πούπουλα ή με μία φούσκα από αέρα.
Στο παρακάτω ανάγλυφο του 4ου π.Χ. αι. (που βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο) βλέπουμε έναν άντρα που παίζει με το πόδι του μία μπάλα.





ΑΡΧΑΙΑ ΣΤΑΔΙΑ














Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου