Το ιστολόγιο αυτό περιλαμβάνει υλικό το οποίο για πολλούς και διάφορους λόγους δεν βολεύεται στον "επίσημο" ιστότοπό μας (digitalzoot.weebly.com).

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Κυριακή 28 Φεβρουαρίου 2016

Δίσεκτα έτη: Τι, πώς και γιατί


(γελοιογραφία από τον Δεκέμβριο του 2015)




​Τι είναι τα δίσεκτα έτη;
Γιατί ονομάστηκαν έτσι;
Πώς υπολογίζονται;
Τι είναι το γρηγοριανό και το ιουλιανό ημερολόγιο;
Γιατί υπάρχουν παλαιοημερολογίτες και τι άνθρωποι είναι αυτοί;
Γιατί ο Φεβρουάριος έχει μόνον 28 (άντε 29) ημέρες;
Πώς βρίσκουμε ποια έτη είναι δίσεκτα;
Τα δίσεκτα έτη είναι γρουσούζικα;


Διαβάστε παρακάτω τις απαντήσεις για όλες αυτές τις απορίες που σας βασάνιζαν τόσα χρόνια!

Δίσεκτο ονομάζουμε το έτος το οποίο έχει 366 ημέρες αντί για 365· μία ημέρα παραπάνω δηλαδή. Αυτή η ημέρα προστίθεται στον -κουτσουρεμένο- Φεβρουάριο, τον "κουτσοφλέβαρο" (διαβάστε πιο κάτω γιατί κουτσουρεύτηκε), ο οποίος εκείνη την χρονιά αποκτά 29 ημέρες.

Γιατί όλα αυτά;
Ας τα πάρουμε από την αρχή...


Σεληνιακά ημερολόγια

Τα πρώτα ημερολόγια που έφτιαξαν οι άνθρωποι έγιναν με βάση τις κινήσεις της Σελήνης, γι' αυτό και τα ονομάζουμε σεληνιακά. Αυτά είχαν μήνες διάρκειας 29 ή 30 ημερών (όσο είναι η περιφορά της Σελήνης γύρω από την Γη: περίπου 29,5 ημέρες).
Επειδή, όπως καταλαβαίνουμε, το έτος με βάση την περιφορά της Σελήνης γύρω από την Γη τελείωνε πολύ νωρίτερα από το πραγματικό (αστρονομικό) έτος, γι' αυτό κάθε μερικά χρόνια προσέθεταν και έναν δέκατο τρίτο μήνα στο τέλος του έτους προκειμένου να έρθουν οι ημερομηνίες στα ίσα τους!

Το ρωμαϊκό ημερολόγιο του Νουμά


Οι Ρωμαίοι (και λέμε γι' αυτούς, αφού την εξέλιξη του ρωμαϊκού ημερολογίου ακολουθούμε σήμερα) όταν πρωτοεμφανίστηκαν δημιούργησαν ένα ημερολόγιο 10 μηνών. Γύρω στο 700 π.Χ., κατά την εποχή του βασιλιά τους Νουμά Πομπίλιου (Numa Pompilius), έφτιαξαν ένα πιο ακριβές ημερολόγιο 12 μηνών (365 ημερών).

Η διάρκεια όμως του αστρονομικού (ηλιακού) έτους, δηλαδή μιας ολόκληρης περιφοράς της Γης γύρω από τον ήλιο, δεν είναι 365 ημέρες αλλά λίγο μεγαλύτερη: 365 ημέρες, 6 ώρες, 9 λεπτά και 9 δευτερόλεπτα περίπου.
Αυτό σήμαινε πως το ημερολόγιο άλλαζε "σελίδα" και έμπαινε στον καινούριο χρόνο 6 ώρες, 9 λεπτά και 9 δευτερόλεπτα, ή 0,242199 ημέρες νωρίτερα από το κανονικό.
Μικρή διαφορά θα πείτε, όμως μετά από πολλά χρόνια, τον 1ο αι. π.Χ., αυτή η διαφορά είχε τόσο πολύ μεγαλώσει που οι άνθρωποι έφτασαν στο παράδοξο να γιορτάζουν χειμωνιάτικα τις καλοκαιρινές γιορτές του θερισμού!

Το ιουλιανό ημερολόγιο

Αυτό το πρόβλημα ανέλαβε να διορθώσει το 45 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρας, αυτοκράτορας τότε της Ρώμης. Ζήτησε, γι' αυτό, την βοήθεια του Έλληνα Σωσιγένη από την Αλεξάνδρεια.
Αυτός, βασιζόμενος σε παλαιότερες μελέτες του -επίσης Έλληνα- Ιππάρχου, είχε υπολογίσει την διάρκεια του έτους σε 365,242 ημέρες.
Έφτιαξε λοιπόν ένα ημερολόγιο με 365 ημέρες, το οποίο όμως "έκλεβε" περίπου 6 ώρες κάθε χρόνο.

(Παρατήρηση: Επειδή η ιστορία "θυμάται" μόνο τους ηγέτες τις περισσότερες φορές, γι' αυτό και ενώ ο Σωζιγένης ήταν ο επιστήμονας που διόρθωσε το ημερολόγιο, παρ' όλα αυτά η Ιστορία μνημονεύει τον Ιούλιο Καίσαρα ως τον αυτοκράτορα που "άλλαξε" το ημερολόγιο και του έδωσε το όνομά του...)

Η "δις έκτη μέρα"


Αυτές οι περίπου 6 ώρες, κάθε 4 χρόνια συμπλήρωναν σχεδόν 1 ολόκληρη ημέρα. Γι' αυτόν τον λόγο κάθε τέταρτο χρόνο, μετά την έκτη ημέρα πριν μπει ο Μάρτιος αποφασίστηκε να προστίθεται μία επί πλέον ημέρα. Την έκτη ημέρα δηλαδή πριν το τέλος του Φεβρουαρίου την προσμετρούσαν δύο φορές. Ήταν με άλλα λόγια ή "δις έκτη" ημέρα. Από εκεί πήρε την ονομασία αργότερα ολόκληρο το έτος: δίσεκτο.
Το ημερολόγιο αυτό ονομάστηκε "ιουλιανό" προς τιμήν του Ιούλιου Καίσαρα.


Το γρηγοριανό ημερολόγιο

Ούτε το ιουλιανό ημερολόγιο ήταν, όμως, τέλειο. Οι 365,242 ημέρες που υπολόγιζε ως χρόνο περιφοράς της Γης είχαν μια κάποια διαφορά 11 λεπτών και 13 δευτερολέπτων κάθε έτος από τις 365,242199 ημέρες που είναι ο πραγματικός χρόνος περιφοράς της.

Λεπτομέρεια, θα πείτε.
Όμως αυτη η λεπτομέρεια των 11 λεπτών, κάθε 129 χρόνια φτάνει σε διάρκεια την 1 ημέρα. Μέχρι το 325 μ.Χ. -τότε που οι αρχιεπίσκοποι του Βυζαντίου προσπαθούσαν να βρουν τρόπους υπολογισμού του Πάσχα με βάση την εαρινή ισημερία- τα 11 λεπτά είχαν γίνει 3 ολόκληρες ημέρες. Το 1582 η διαφορά είχε μεγαλώσει στις 10 ημέρες.

Τότε, οι επιστήμονες της εποχής αποφάσισαν να ξαναδιορθώσουν το λάθος: αφ' ενός έστειλαν το ημερολόγιο 10 ημέρες μπροστά (η 5η Οκτωβρίου ονομάστηκε κατευθείαν 15η Οκτωβρίου), αφ' ετέρου βρήκαν ένα "κόλπο" για να γλυτώνουν την 1 ώρα κάθε 129 χρόνια: εξαίρεσαν από την λίστα των δίσεκτων ετών όσα επαιώνια έτη (έτη που αναφέρονται σε στρογγυλούς αιώνες δηλαδή: 1500, 1600, 1700, 1800, κλπ.) δεν διαιρούνται με το 4 (θα δούμε πιο κάτω τον τρόπο υπολογισμού).

Με τον τρόπο αυτόν διορθώθηκε αρκετά το πρόβλημα, αφού το καινούριο ημερολόγιο χάνει μόνο 3 ώρες κάθε 400 χρόνια. Δηλαδή για να χάσει 1 ημέρα θα πρέπει να φτάσουμε στο έτος 4782.
Μακριά είναι. Μέχρι τότε κάτι θα έχουμε βρει να κάνουμε...

Το ημερολόγιο αυτό, το οποίο έχουμε και μέχρι σήμερα, ονομάστηκε "γρηγοριανό" (από το όνομα του Γρηγορίου ΙΓ΄, πάπα της καθολικής εκκλησίας εκείνα τα χρόνια, ο οποίος έδωσε την παραγγελία για την βελτίωσή του).
Ο πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄  το 1582, με την ομάδα των επιστημόνων κατά την αλλαγή στο νέο ημερολόγιο


Οι παλαιοημερολογίτες



Το νέο ημερολόγιο, αφού το δημιούργησε ο πάπας της Ρώμης (καθολικός χριστιανός), ήταν προφανές πως δεν ήταν δυνατόν να το αποδεχθούν οι πατριάρχες της Ανατολής (ορθόδοξοι χριστιανοί), αφού θεωρούσαν πως πίσω από αυτές τις ενέργειες κρυβόταν η επιθυμία του πάπα να είναι πρώτος και καλύτερος. (Ο χριστιανισμός είναι η θρησκεία της αγάπης, της αδελφοσύνης και της ταπείνωσης, είπαμε;...)

Έτσι διάφορα ορθόδοξα πατριαρχεία, με κυριότερα αυτά της Ρωσίας και της Σερβίας, σήμερα ακολουθούν το παλαιό (ιουλιανό) ημερολόγιο, απορρίπτοντας το γρηγοριανό ως παπικό...


13 ημέρες λιγότερο μάθημα


Η Ελλάδα αποφάσισε και καθιέρωσε το νέο γρηγοριανό ημερολόγιο το 1923: από τις 15 Φεβρουαρίου πήγαμε κατευθείαν στην 1 Μαρτίου.
Με απλά λόγια, τα παιδιά εκείνο τον χρόνο γλύτωσαν από την μια στιγμή στην άλλη 13 ολόκληρες ημέρες μάθημα.
Κάποιοι φανατικοί ορθόδοξοι όμως (είπαμε: θρησκεία της ταπείνωσης και της αγάπης...) που συγχέουν την θρησκεία με την επιστήμη δεν μπόρεσαν να ανεχθούν το "παπικό" ημερολόγιο και διατήρησαν, τουλάχιστον για τις θρησκευτικές εορτές και τελετές το παλιό ιουλιανό.



Τα "γρουσούζικα" δίσεκτα έτη


Τα δίσεκτα έτη είναι, λένε, χρονιές δυστυχίας:

Αν έχεις γάτα στο σπίτι, θα σου γρατσουνίσει όλα τα έπιπλα.
Κάθε φορά που θα βγαίνεις έξω χωρίς ομπρέλα όταν βρέχει καταρρακτωδώς, θα γίνεσαι παπί.
Η ντουλάπα σου θα γεμίσει φαντάσματα.
Ότανθα πηγαίνεις σπίτι πεινασμένος, θα έχει πάντα το φαγητό που απεχθάνεσαι.
Τα περιστέρια θα γεμίζουν κουτσουλιές το αγαπημένο σου ποδήλατο.
Οι ανύπαντροι φίλοι των γονιών σου θα φοβούνται να παντρευτούν, γιατί θα είναι γρουσούζικος ο γάμος τους.

Και άλλα πολλά, που θα δείχνουν τον παραλογισμό όσων ψάχνουν κάτι που να φταίει για τα δεινά τους, εντοπίζοντάς το στην 366η ημέρα ενός δίσεκτου έτους. Παραλογισμό, που θα μας θυμίζει πάντα πως η ανθρώπινη βλακεία είναι αήττητη και άπειρη (όχι, δεν το έχει πει ο Αϊνστάιν αυτό)...

Υπάρχει και μια θεωρία που λέει πως ο κόσμος ακούει το πρόθεμα δισ- (δίσεκτο) και το μπερδεύει λανθασμένα με το δυσ- (δύσεκτο) που έχει την σημασία της δυσκολίας, της δυστυχίας και γενικά κάτι του άσχημου.
Γι'αυτό και στην λαϊκή παράδοση τα δίσεκτα χρόνια θεωρούνται γρουσούζικα: χρόνια"δίσεκτα"λένε τα χρόνια με δυστυχίες ή κακουχίες.
Όποιος και να είναι ο λόγος, εμείς οι υπόλοιποι μπορούμε να συνεχίσουμε να αγαπάμε κανονικά τα δίσεκτα έτη, όπως και τα υπόλοιπα...

Πώς υπολογίζουμε τα δίσεκτα έτη;

Για να είναι δίσεκτο ένα έτος πρέπει να διαιρείται ακριβώς με το 4.
Αν όμως είναι επαιώνιο έτος (αν είναι δηλαδή έτος που ξεκινά έναν αιώνα: 1900, 2000, 2100, κλπ.) πρέπει να διαιρείται και με το 400.

Κι αν το θέλετε και πιο "κομπιουτερίστικα" (φαίνεται μπερδεμένο, όμως αν ακολουθείτε ακριβώς τα βήματα ο υπολογισμός οποιουδήποτε έτους γίνεται πολύ εύκολα):

1. Εάν το έτος διαιρείται ακριβώς με το 4, μεταβείτε στο βήμα 2. Αν όχι, προχωρήστε στο βήμα 5.
2. Εάν το έτος διαιρείται ακριβώς με το 100, μεταβείτε στο βήμα 3. Αν όχι, προχωρήστε στο βήμα 4.
3. Εάν το έτος διαιρείται ακριβώς με το 400, μεταβείτε στο βήμα 4. Αν όχι, προχωρήστε στο βήμα 5.
4. Αυτό το έτος είναι δίσεκτο (έχει 366 ημέρες).
5. Αυτό το έτος δεν είναι δίσεκτο (έχει 365 ημέρες).


Γιατί κουτσοφλέβαρος;

Οι 10 αρχικοί μήνες του ρωμαϊκού ημερολογίου

Το αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο είχε αρχικά 10 μήνες:
1. Μάρτιος (Martius), ο πρώτος μήνας του έτους, αφιερωμένος στον θεό του πολέμου Άρη - Mars (Ωραίοι οι άνθρωποι, από τα αρχαία χρόνια κιόλας! Την αρχή του χρόνου την είχαν αφιερώσει στον πόλεμο...)
2. Απρίλιος (Aurelius), αφιερωμένος στην άνοιξη (από το ρ. aperio = ανοίγω)
3. Μάιος (Majus), μάλλον αφιερωμένος στην Μαία, θεότητα του τοκετού.
4. Ιούνιος (Junius), αφιερωμένος στην Ήρα (Juno).
5. Πέμπτος (Quentilis), πέμπτος μήνας του χρόνου (quinque = πέντε).
6. Έκτος (Sextilis), έκτος μήνας.
7. Έβδομος (September), έβδομος μήνας.
8. Όγδοος (October), όγδοος μήνας.
9. Ένατος (November), ένατος μήνας.
10. Δέκατος (December), δέκατος και τελευταίος μήνας του χρόνου.

(Αν θέλετε περισσότερα για τις ονομασίες των μηνών, ΚΛΙΚ ΕΔΩ!)



Δύο καινούριοι μήνες

 Κατά την βασιλεία του Νουμά Πομπίλιου προστέθηκαν στο τέλος άλλοι δύο μήνες:
Ο Ιανουάριος (Januarius), αφιερωμένος στον θεό Ιανό, και
ο Φεβρουάριος (Februarius), ο καινούριος τελευταίος μήνας του χρόνου, αφιερωμένος στις ψυχές (κάτι σαν τα δικά μας τα ψυχοσάββατα, μόνο που εδώ βαστούσαν ολόκληρο τον μήνα).



Αλλαγή της σειράς, και μετονομασίες των μηνών

Το 153 π.Χ. ο Ιανουάριος μετατέθηκε στην αρχή του έτους, οπότε ο Φεβρουάριος έγινε δεύτερος, ο Μάρτιος τρίτος, κλπ. Οι ονομασίες των μηνών (Πέμπτος, Έκτος, κλπ.) παρ' όλα αυτά δεν άλλαξαν.
Αργότερα όμως ο Ιούλιος Καίσαρας, ως ο αρχηγός του κράτους που επέβλεψε την αλλαγή του ημερολογίου, θεώρησε αυτονόητο να βάλει σε έναν μήνα το όνομά του. Έτσι, το 45 π.Χ. που τελείωσαν οι αλλαγές στο ημερολόγιο, πήρε τον πρώτο μήνα χωρίς όνομα, τον Πέμπτο (Quentilis), και του έδωσε το όνομα Ιούλιος (Julius).
Την επόμενη χρονιά τον δολοφόνησαν (το είχαν αυτό το ρίσκο οι βασιλιάδες και οι στρατηγοί...) και ανέλαβε ο ανηψιός του, ο Οκταβιανός Αύγουστος, που έγινε αυτοκράτορας.
Ο Αύγουστος ζήλευε από τον θείο του και έδωσε κι εκείνος το όνομά του στον επόμενο μήνα χωρίς όνομα, τον Έκτο (Sextilis), και του έβαλε το όνομά του: Αύγουστος (August).
Από τότε και έπειτα φαίνεται πως κανένας άλλος επίσημος δεν ενδιαφέρθηκε να γίνει μήνας στο ημερολόγιο, έτσι οι υπόλοιποι μήνες παρέμειναν με τα "πρόχειρα" ονόματά τους: Έβδομος (September), Όγδοος (October), κλπ.



Διάρκεια των μηνών

Στις αρχές οι μήνες είχαν όλοι 30 ή 31 ημέρες.
Ο Ιανουάριος, ως πρώτος, ξεκινούσε με 31 ημέρες. Ακολουθούσε ο Φεβρουάριος με 30, Ο Μάρτιος με 31, κλπ.
Επειδή όμως έβγαζαν άθροισμα 366 ημερών (31 x 6 και 30 x 6), γι' αυτό τις χρονιές που δεν ήταν δίσεκτες λιγόστευαν τον Φεβρουάριο κατά μία μέρα και το πρόβλημα λυνόταν.
Έτσι ο Φεβρουάριος μειώθηκε στις 29 ημέρες, εκτός από τα δίσεκτα έτη που είχε ξανά 30.
Έλα όμως που ο Καίσαρας Αύγουστος ζήλευε που ο μήνας του Ιουλίου Καίσαρα τύχαινε να έχει 31 ημέρες και ο δικός του μόνο 30! Οπότε, μια που ήταν αυτοκράτορας και έκανε ό,τι ήθελε, κάποια στιγμή στο 4 π.Χ. πήρε μία ημέρα –πάλι από τον Φεβρουάριο– και την έβαλε στον μήνα του.
Έτσι από τότε και μέχρι σήμερα, ο Αύγουστος επίσης 31 ημέρες και ο Φεβρουάριος έχει 28 ημέρες (εκτός από τα δίσεκτα έτη που έχει 29).
Ο Σεπτέμβριος, ακολουθώντας μετά τον Αύγουστο, αναγκαστικά απέκτησε 30 ημέρες , ο Οκτώβριος 31, ο Νοέμβριος 30 και ο Δεκέμβριος 31 ημέρες.


Γιατί έκοψαν από τον Φεβρουάριο;

Πιθανόν ...επειδή ήταν "δύσκολος" μήνας (για φανταστείτε έναν μήνα ολόκληρο να τον έχεις σαν ψυχοσάββατο, με κόλυβα, εκκλησιασμούς, μνημόσυνα, και διάφορα τέτοια; Ε, βαρύς μήνας! Θες να φύγει και λίγο πιο νωρίς)!
Κι έτσι μας έμεινε κουτσός, δηλαδή κουτσοφλέβαρος!



Πηγές:
www.kathimerini.gr  |  www.madata.gr  |  www.cnn.gr  |  3lyk-dafnis.att.sch.gr  |  ebooks.edu.gr  |   antikytheramech.culture.gr  |  e-kyklos.blogspot.gr  |  www.in2life.gr  |  gravitonio.blogspot.gr   |  www.infokids.gr  |  www.sansimera.gr  |  users.sch.gr/geioanni  |  www.45dimpatras.gr  |  support.microsoft.com

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου